การเลือกซื้อปะเก็นแผ่นกราไฟท์ ดูอะไรบ้างก่อนตัดสินใจเลือกใช้งาน

เมื่อพูดถึงระบบท่อที่ต้องรับมือกับความร้อนสูง ความดันสูง หรือสารเคมีรุนแรง ปะเก็นถือเป็นด่านหน้าสำคัญที่ช่วยป้องกันการรั่วซึมของของเหลวและแก๊ส และหนึ่งในวัสดุที่คนในวงการอุตสาหกรรมเลือกใช้กันบ่อยที่สุดก็คือ แผ่นกราไฟท์ (Graphite Sheet) เพราะขึ้นชื่อเรื่องความทนทาน ทนความร้อน และไม่เสื่อมง่ายในสภาพแวดล้อมที่โหด ซึ่งการเลือกปะเก็นกราไฟท์ที่เหมาะสมต้องพิจารณาหลายอย่าง ไม่ใช่แค่ดูว่าเป็นกราไฟท์แท้หรือไม่เท่านั้น แต่ยังต้องดูเรื่อง แรงดันใช้งาน อุณหภูมิ สารเคมีที่สัมผัส รวมถึงว่าแผ่นนั้น เสริมลวดไหม หรือเป็นแค่กราไฟท์เปล่า ๆ ดังนั้นก่อนจะตัดสินใจซื้อหรือสั่งผลิต อย่าลืมเช็ก คุณสมบัติเฉพาะทางของแผ่นกราไฟท์แต่ละรุ่นให้ดี เพื่อให้ได้วัสดุซีลที่ทั้งทนและคุ้มที่สุด

ปะเก็นแผ่นกราไฟท์ คืออะไร? มีคุณสมบัติเด่นอะไรบ้าง

ปะเก็นแผ่นกราไฟท์ (Graphite Sheet Gasket) คือวัสดุซีลชนิดหนึ่งที่ทำมาจากแผ่นกราไฟท์ ซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษในการทนความร้อนสูง ทนแรงดัน และต้านทานสารเคมีได้ดีเยี่ยม โดยปะเก็นชนิดนี้มักจะถูกตัดเป็นรูปวงแหวนหรือแผ่นตามแบบที่ต้องการ แล้วนำไปติดตั้งระหว่างหน้าแปลนท่อ หรืออุปกรณ์ที่ต้องการป้องกันการรั่วซึมของไอน้ำ น้ำมัน แก๊ส หรือของเหลวในกระบวนการอุตสาหกรรม

คุณสมบัติเด่นของปะเก็นแผ่นกราไฟท์ ที่ใครๆ ก็เลือกใช้งาน

ปะเก็นแผ่นกราไฟท์ไม่ได้เป็นแค่แผ่นซีลธรรมดา ๆ แต่มันคือวัสดุขั้นเทพในวงการอุตสาหกรรม โดยเฉพาะในงานที่ต้องรับมือกับความร้อนจัด แรงดันสูง หรือสารเคมีรุนแรง เพราะวัสดุกราไฟท์นั้นมีคุณสมบัติพิเศษที่วัสดุปะเก็นชนิดอื่นเทียบได้ยาก โดยมีคุณสมบัติเด่น ๆ ดังนี้

ทนความร้อนสูง: แผ่นกราไฟท์รองรับอุณหภูมิได้สูงถึงประมาณ 450 องศาเซลเซียสในสภาวะปกติ และสามารถทนได้ถึง 3000 องศาเซลเซียส หากอยู่ในสภาพไร้ออกซิเจน หรือสุญญากาศ
ทนแรงดันดีเยี่ยม: รับแรงบีบอัดจากหน้าแปลนหรือวาล์วได้ดีมาก ใช้ได้กับระบบที่แรงดันสูงถึงหลายสิบบาร์ เช่น ท่อไอน้ำหรือวาล์วแรงดันสูง
ทนสารเคมีรุนแรง: ไม่ถูกทำลายง่ายเมื่อสัมผัสกับกรด ด่าง น้ำมัน หรือแก๊สต่าง ๆ ทำให้ใช้งานได้ในอุตสาหกรรมเคมีหรือระบบจัดการของเสีย
ไม่ติดไฟและไม่เป็นสนิม: วัสดุกราไฟท์เป็นคาร์บอนบริสุทธิ์ ไม่ติดไฟ และไม่ทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอุณหภูมิใช้งานทั่วไป
ยืดหยุ่นดี ติดตั้งง่าย: ถึงแม้จะทนทาน แต่ก็สามารถโค้งงอหรือดัดแปลงให้เข้ากับหน้าแปลนผิวขรุขระได้ดี ป้องกันการรั่วซึมได้แม้ในพื้นที่ที่ไม่เรียบ

วัสดุแผ่นกราไฟท์มีกี่ประเภท? และแบบไหนเหมาะกับงานอะไร

วัสดุแผ่นกราไฟท์ที่ใช้ทำปะเก็นนั้นมีหลายประเภท ซึ่งแต่ละแบบก็จะมีคุณสมบัติและจุดเด่นที่ต่างกัน เหมาะกับงานแต่ละประเภทไม่เหมือนกัน โดยสามารถแบ่งออกได้ประมาณ 4 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้

แผ่นกราไฟท์แบบบริสุทธิ์ (Pure Graphite Sheet)
ทำจากกราไฟท์บริสุทธิ์ 100% ไม่มีการเสริมลวดหรือฟอยล์โลหะ เนื้อจะนุ่ม ยืดหยุ่นดี แต่เปราะบางกว่าประเภทอื่น เหมาะกับงานที่ต้องการความยืดหยุ่นสูง เช่น หน้าแปลนที่ผิวไม่เรียบ ใช้ในงานที่อุณหภูมิสูงได้ แต่ไม่เหมาะกับงานที่มีระบบแรงดันสูง เพราะอาจฉีกขาดได้ง่าย
แผ่นกราไฟท์เสริมฟอยล์ (Graphite Sheet with Foil Reinforced)
มีฟอยล์โลหะบาง ๆ แทรกกลางระหว่างชั้นกราไฟท์ ทำให้แข็งแรงและคงรูปมากขึ้น เหมาะสำหรับใช้งานในระบบที่มีแรงกดปานกลางถึงสูง และงานที่ต้องการความแข็งแรงในการติดตั้ง ด้วยคุณสมบัติที่แข็งแรงกว่าแบบกราไฟท์ล้วน แต่ก็ยังยืดหยุ่นได้ดี
แผ่นกราไฟท์เสริมลวดตาข่าย (Graphite Sheet with Tanged Metal Insert)
ลักษณะคือมีการแทรกแผ่นลวดโลหะแบบตาข่ายลงในแผ่นกราไฟท์ เพิ่มความแข็งแรงอย่างมาก เหมาะกับงานหนัก ใช้กับงานที่มีแรงดันสูงมากได้เพราะทนแรงกดได้ดี ไม่ฉีกขาดง่าย มีความคงรูป ยืดหยุ่นน้อยกว่าชนิดอื่น
แผ่นกราไฟท์เสริมหลายชั้น (Multi-Layer Graphite Sheet)
ประกอบด้วยหลายชั้นของกราไฟท์ที่เสริมด้วยโลหะหรือฟอยล์ เพื่อเพิ่มความแข็งแรงเป็นพิเศษ เหมาะกับงานซีลขั้นสูง เช่นซีลของแก๊สที่อันตราย หรืองานที่มีทั้งความร้อน ความดัน การสั่นสะเทือนพร้อม ๆ กัน ด้วยมีความคงทนสูง ทนได้ทั้งแรงบิด แรงดึง

ความสำคัญของการเลือกปะเก็นแผ่นกราไฟท์ให้เหมาะกับอุณหภูมิและแรงดัน

ปะเก็นแผ่นกราไฟท์เป็นวัสดุซีลที่ขึ้นชื่อเรื่องความทนทาน ไม่ว่าจะเป็น ความร้อนจัด แรงดันสูง หรือแม้แต่สารเคมีรุนแรง แต่ถึงแม้กราไฟท์จะดูแกร่งแค่ไหน หากเลือกผิดประเภทก็ยังเสี่ยงต่อการรั่วซึมหรือเสียหายได้อยู่ดี ดังนั้นการเลือกให้เหมาะกับอุณหภูมิและแรงดันใช้งานคือเรื่องสำคัญที่หลายคนมักมองข้าม แต่ส่งผลโดยตรงต่อ ความปลอดภัยของระบบและอายุการใช้งานของอุปกรณ์ ซึ่งยังมีความสำคัญในการเลือกปะเก็นให้เหมาะสมดังนี้

เพื่อให้รับแรงดันและอุณหภูมิได้อย่างปลอดภัย
ปะเก็นที่ไม่เหมาะกับแรงดันหรือความร้อน อาจเสียรูป ฉีกขาด หรือเสื่อมสภาพจนเกิดการรั่วซึมได้ หากระบบมีแรงดันสูงหรือความร้อนจัด ควรใช้แบบเสริมลวดหรือฟอยล์เพื่อเพิ่มความแข็งแรงและทนทาน
ลดโอกาสเกิดปัญหารั่วซึมในระบบ
ปะเก็นที่แนบสนิทกับผิวหน้าแปลนอย่างเหมาะสมจะช่วยปิดรอยต่อได้แน่น ลดความเสี่ยงของการรั่วของไอน้ำ น้ำมัน หรือสารเคมีในระบบได้มากกว่าการใช้วัสดุทั่วไป
ช่วยยืดอายุการใช้งานของปะเก็นและอุปกรณ์โดยรอบ
การใช้วัสดุที่เหมาะกับสภาพแวดล้อมจริงช่วยให้ปะเก็นไม่เสียหายก่อนเวลาอันควร และลดการสึกหรอของอุปกรณ์อื่น ๆ ที่สัมผัสด้วย
คุ้มค่าในระยะยาว ไม่ต้องเปลี่ยนหรือซ่อมบ่อย
แม้บางรุ่นอาจมีราคาสูงกว่า แต่หากเลือกให้เหมาะตั้งแต่ต้น ก็ช่วยลดต้นทุนซ่อมแซมและเวลาหยุดเครื่องได้ในระยะยาว
เพิ่มความปลอดภัยในระบบ
โดยเฉพาะในงานที่มีสารไวไฟหรือสารเคมีรุนแรง หากเกิดการรั่วจากการเลือกปะเก็นผิดประเภท อาจไม่ใช่แค่เรื่องซ่อมแซม แต่เสี่ยงต่อชีวิต พนักงาน และทรัพย์สินในโรงงานได้เลย
รองรับสภาพการใช้งานเฉพาะทางในบางระบบ
ในบางระบบ เช่น ปั๊มแรงสูง หรือท่อที่มีการขยายตัวจากความร้อน ปะเก็นต้องมีความยืดหยุ่นดี และยังคงรูปได้ ไม่ใช่แค่ทนร้อนอย่างเดียว

สรุป

ก่อนจะเลือกใช้ปะเก็นแผ่นกราไฟท์ให้เหมาะกับงาน ควรเริ่มจากการดูอุณหภูมิและแรงดันของระบบว่ามีระดับสูงแค่ไหน เพราะปะเก็นแต่ละแบบจะมีขีดจำกัดไม่เท่ากัน นอกจากนี้ควรตรวจสอบสารเคมีที่สัมผัสว่ามีฤทธิ์กัดกร่อนหรือไม่ เพื่อหลีกเลี่ยงการเสื่อมสภาพของวัสดุเร็วเกินไป รวมถึงในด้านอื่น ๆ เช่น ความเรียบ ขนาด เป็นต้น และควรเลือกปะเก็นจากผู้ผลิตที่เชื่อถือได้ มีมาตรฐานรองรับเพื่อให้มั่นใจว่าได้ของคุณภาพ ไม่เกิดปัญหาในระยะยาว เพราะการเลือกปะเก็นที่เหมาะสมตั้งแต่ต้นจะช่วยลดการซ่อมบำรุง ยืดอายุการใช้งาน และเพิ่มความปลอดภัยให้กับระบบได้อย่างแท้จริง